معرفی دوره
دوران خلفای راشدین به دوره‌ای از تاریخ اسلام اطلاق می‌شود که پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) آغاز و با شهادت امام علی (ع) به پایان رسید. این دوره با خلافت چهار تن از یاران نزدیک پیامبر شکل گرفت و با گسترش چشمگیر قلمرو اسلامی و شکل‌گیری نظام حکومتی اسلام همراه بود.
در این دوره، اسلام از مرزهای شبه جزیره عربستان فراتر رفت و به سرزمین‌های ایران، شام، مصر و شمال آفریقا گسترش یافت. همچنین، نظام اداری و حکومتی اسلام پایه‌گذاری شد و اقدامات مهمی مانند جمع‌آوری و تدوین قرآن صورت گرفت.
خط زمانی خلفای راشدین
ابوبکر (۱۱-۱۳ ه.ق)
نخستین خلیفه مسلمین که با جنگ‌های رده و سرکوب مرتدین، وحدت جامعه اسلامی را حفظ کرد. در زمان او جمع‌آوری قرآن آغاز شد.
عمر (۱۳-۲۳ ه.ق)
دوران فتوحات گسترده اسلامی که منجر به فتح ایران و شام شد. در این دوره نظام دیوانی و تقویم هجری پایه‌گذاری شد.
عثمان (۲۳-۳۵ ه.ق)
در دوران او مصحف قرآن به صورت رسمی تدوین و در سراسر قلمرو اسلامی منتشر شد. فتوحات اسلامی ادامه یافت.
علی (ع) (۳۵-۴۰ ه.ق)
دوران خلافت امام علی (ع) با چالش‌های داخلی و جنگ‌های جمل، صفین و نهروان همراه بود. عدالت‌محوری و مبارزه با تبعیض از ویژگی‌های این دوره است.
دستاوردهای مهم
نظام حکومتی
پایه‌گذاری نظام اداری و مالی اسلام، تأسیس دیوان‌ها، تعیین حقوق کارمندان و سربازان، و تنظیم روابط با سرزمین‌های فتح شده.
فتوحات اسلامی
گسترش قلمرو اسلام به سرزمین‌های ایران، شام، مصر و شمال آفریقا، و آشنایی مسلمانان با تمدن‌های بزرگ آن زمان.
میراث فرهنگی
جمع‌آوری و تدوین قرآن، ثبت احادیث نبوی، و شکل‌گیری علوم اسلامی مانند فقه، حدیث و تفسیر.
میراث ماندگار
دوران خلفای راشدین با وجود کوتاهی مدت آن (حدود ۳۰ سال)، تأثیر عمیقی بر شکل‌گیری تمدن اسلامی گذاشت. نظام حکومتی که در این دوره پایه‌گذاری شد، الگویی برای حکومت‌های بعدی شد. همچنین، گسترش اسلام به سرزمین‌های مختلف، زمینه‌ساز شکل‌گیری تمدن بزرگ اسلامی در قرون بعدی شد.
عدالت‌خواهی و ساده‌زیستی خلفا، به‌ویژه امام علی (ع)، به عنوان الگویی برای حکمرانی عادلانه در تاریخ اسلام ماندگار شد. نهج‌البلاغه، مجموعه سخنان و نامه‌های امام علی (ع)، یکی از مهم‌ترین منابع اندیشه سیاسی و اخلاقی در جهان اسلام است.