از کودکی تا بنیان‌گذاری سلسله ساسانی و جنگ با اشکانیان
اردشیر بابکان، بنیان‌گذار سلسله ساسانی، در اوایل سده سوم میلادی در منطقه پارس متولد شد. او فرزند بابک، فرماندار منطقه و از خانواده‌ای اشرافی و نظامی بود که ریشه در سلسله‌های محلی داشتند.
دوران کودکی اردشیر در محیطی پر از درگیری‌های داخلی ایران و فشارهای خارجی گذشت. خانواده‌اش در حفظ قدرت و استقلال منطقه پارس تلاش می‌کردند و اردشیر از همان ابتدا آموزش‌های نظامی و حکومتی دید.
اردشیر پس از مرگ پدر، فرمانداری منطقه پارس را به دست گرفت و با هدف تقویت موقعیت خود و گسترش نفوذ، به تدریج قلمرو خود را توسعه داد. او به ویژه در مقابل حکومت ضعیف و فرسوده اشکانیان که در آن زمان در سراسر ایران تسلط داشتند، به دنبال ایجاد یک دولت متمرکز بود.
به همین دلیل اردشیر به مبارزه با شاهان اشکانی پرداخت و توانست با متحد کردن قبایل و مناطق مختلف پارس، ارتشی قوی تشکیل دهد.
امپراتوری اشکانیان در آن دوره دچار ضعف شدید داخلی، جنگ‌های داخلی و بی‌ثباتی سیاسی بود. قدرت مرکزی آن‌ها ضعیف شده بود و شاهان اشکانی دیگر توانایی کنترل کامل سرزمین‌های وسیعشان را نداشتند.
اردشیر با هدف برقراری حکومتی قدرتمند، متمرکز و ملی، به مقابله با اشکانیان برخاست. او خواستار اتحاد ایران زیر پرچم یک دولت قدرتمند و پایان دادن به هرج و مرج و تقسیمات داخلی بود.
نبرد سرنوشت‌ساز اردشیر با اردوان پنجم، آخرین شاه اشکانی، سرآغاز پایان امپراتوری اشکانیان بود. این جنگ که حدود سال ۲۲۴ میلادی رخ داد، با شکست و کشته شدن اردوان پنجم همراه بود.
پس از این پیروزی، اردشیر توانست امپراتوری جدید ساسانی را تأسیس کند و به سرعت کنترل بخش‌های بزرگی از ایران را به دست گیرد و به عنوان شاهنشاه ایران تاجگذاری کند.
اردشیر بابکان به عنوان بنیان‌گذار سلسله ساسانی، ایران را از دوره‌ای آشوب‌زده به سمت یک امپراتوری متحد و قدرتمند هدایت کرد. حکومت او پایه‌گذار یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخی ایران بود که تأثیر آن در فرهنگ، هنر، دین و سیاست ایران تا قرون بعدی دیده شد.
او توانست به شکلی پایدار قدرت مرکزی را مستقر کند و از حملات خارجی محافظت کند، و جایگاهی برجسته در تاریخ ایران به دست آورد.