آخرین شاه قدرتمند ساسانی و فرمانروای عصر طلایی ایران (۵۹۰–۶۲۸ میلادی)
خسرو پرویز، که به نام خسرو دوم نیز شناخته می‌شود، از سال ۵۹۰ تا ۶۲۸ میلادی بر ایران حکومت کرد و یکی از آخرین پادشاهان مقتدر سلسله ساسانی به شمار می‌رود. او را به عنوان فرمانروای عصر طلایی ساسانی می‌شناسند که در دوره او ایران به اوج قدرت نظامی، فرهنگی و اقتصادی رسید. دوران حکومت او با جنگ‌های بزرگ، تحول‌های اجتماعی و در نهایت سقوط ساسانیان همراه بود.
منظور از آخرین پادشاه ساسانی این است که جانشینان او همچین قدرت و اقتداری نداشتند و نتوانستند حکومت رو بخوبی حفظ کنند
خسرو پرویز پس از سال‌ها بی‌ثباتی سیاسی و درگیری‌های داخلی در ایران به قدرت رسید. او در ابتدا با حمایت مردم و ارتش، قدرت خود را تثبیت کرد و اصلاحات گسترده‌ای در دستگاه دولتی و نظامی انجام داد. خسرو پرویز سیاستمداری زیرک بود که توانست با پاک‌سازی دشمنان داخلی و ایجاد اتحاد میان اشراف و طبقات مختلف، پایه‌های حکومت خود را مستحکم کند.
او همچنین توجه ویژه‌ای به بهبود وضعیت اقتصادی داشت و با مدیریت دقیق منابع کشور، توانست ثبات مالی را در ایران برقرار کند. خسرو پرویز با تقویت جاده‌ها و مراکز تجاری، تجارت را رونق بخشید و باعث شد جاده ابریشم که از خاک ایران می‌گذشت، به مسیر اصلی تجارت بین شرق و غرب تبدیل شود.
خسرو پرویز یکی از بزرگ‌ترین فرماندهان نظامی زمان خود بود که جنگ‌های طولانی و مهمی را علیه امپراتوری بیزانس انجام داد. او موفق شد مناطق وسیعی از خاورمیانه از جمله سوریه، فلسطین، مصر و حتی بخشی از آسیای صغیر را فتح کند و قلمرو ایران را به شکل چشمگیری گسترش دهد. این فتح‌ها باعث شدند ایران برای مدتی بر سرزمین‌های گسترده‌ای حکومت کند و به قدرتی بی‌رقیب در منطقه تبدیل شود.
با این حال، این جنگ‌های طولانی به تدریج باعث تضعیف نیروهای ایران شد و خسته شدن ارتش، هزینه‌های سنگین جنگ و فشارهای اقتصادی زمینه‌ساز مشکلاتی در سال‌های بعد شد که نهایتاً به سقوط سلسله ساسانی منجر گردید.
عصر خسرو پرویز یکی از درخشان‌ترین دوره‌های فرهنگی ایران باستان بود. خسرو پرویز خود را مروج هنر و دانش می‌دانست و حمایت گسترده‌ای از شاعران، دانشمندان و هنرمندان انجام داد. یکی از مهم‌ترین آثار این دوران، جمع‌آوری و حفظ کتاب‌ها و دانش‌های یونانی، هندی و ایرانی در کتابخانه بزرگ اواخر ساسانی بود.
این دوران با ظهور بزرگان ادب مانند فردوسی نیز مرتبط است که بعدها با سرایش شاهنامه، میراث فرهنگی ایران را به شکلی بی‌نظیر حفظ کرد. معماری ساسانی و هنرهای تزئینی نیز در این دوره به اوج خود رسیدند و بسیاری از بناهای باشکوه و یادگارهای هنری از آن زمان بر جای مانده است.
با وجود موفقیت‌های اولیه، پایان حکومت خسرو پرویز با مشکلات بزرگی همراه بود. جنگ‌های طولانی و بی‌پایان با بیزانس، بحران‌های اقتصادی، شورش‌های داخلی و ضعف در نظام حکومتی باعث تضعیف سلسله ساسانی شد. پس از مرگ خسرو، امپراتوری ساسانی وارد دوره‌ای از هرج و مرج و نزاع‌های داخلی شد که زمینه را برای حمله اعراب مسلمان فراهم کرد.
در نهایت، سقوط ساسانیان در اوایل قرن هفتم میلادی به عنوان نقطه پایانی بر یکی از بزرگ‌ترین امپراتوری‌های جهان باستان شناخته می‌شود و خسرو پرویز به عنوان آخرین شاه قدرتمند این سلسله، نمادی از اوج و سقوط یک امپراتوری است.