معرفی دوره
طاهریان نخستین سلسله مستقل ایرانی پس از اسلام بودند که با حکومت طاهر ذوالیمینین در خراسان آغاز شد. این سلسله اگرچه به ظاهر تحت فرمان خلافت عباسی بود، اما در عمل به صورت مستقل عمل می‌کرد و نقش مهمی در احیای فرهنگ و هویت ایرانی داشت.
طاهریان با مرکزیت نیشابور، توانستند ثبات و امنیت را در شرق ایران برقرار کنند و زمینه را برای شکوفایی اقتصادی و فرهنگی فراهم آورند.
امیران طاهری
طاهر ذوالیمینین (۲۰۵-۲۰۷ ه.ق)
بنیانگذار سلسله طاهری که به دلیل مهارت در شمشیرزنی با هر دو دست به ذوالیمینین معروف شد. او نقش مهمی در پیروزی مأمون در جنگ با امین داشت.
طلحه بن طاهر (۲۰۷-۲۱۳ ه.ق)
دومین امیر طاهری که سیاست‌های پدر را ادامه داد و به گسترش علم و ادب در خراسان کمک کرد.
عبدالله بن طاهر (۲۱۳-۲۳۰ ه.ق)
مشهورترین امیر طاهری که دوران او عصر طلایی این سلسله بود. در زمان او نیشابور به مرکز مهم علمی و ادبی تبدیل شد.
طاهر دوم (۲۳۰-۲۴۸ ه.ق)
در دوران او حکومت طاهری به ثبات رسید و روابط با خلافت عباسی و حکومت‌های همسایه گسترش یافت.
دستاوردهای مهم
میراث فرهنگی
طاهریان نقش مهمی در احیای فرهنگ ایرانی داشتند. در دربار آنها زبان فارسی در کنار عربی رواج داشت و شاعران و دانشمندان ایرانی مورد حمایت قرار می‌گرفتند. نیشابور در این دوره به یکی از مهم‌ترین مراکز علمی و فرهنگی جهان اسلام تبدیل شد.
همچنین، طاهریان با حمایت از کشاورزی و احداث قنات‌ها و کاریزها، به آبادانی خراسان کمک شایانی کردند. نظام اداری کارآمد آنها الگویی برای حکومت‌های بعدی ایران شد.
روابط با همسایگان
طاهریان روابط نزدیکی با خلافت عباسی داشتند و به ظاهر خود را تابع خلیفه می‌دانستند، اما در عمل به صورت مستقل حکومت می‌کردند. آنها همچنین با سامانیان در شرق و علویان طبرستان در غرب روابط دیپلماتیک برقرار کردند.
این سلسله سرانجام در سال ۲۵۹ هجری با حمله یعقوب لیث صفاری به نیشابور از بین رفت، اما میراث فرهنگی و اداری آنها توسط حکومت‌های بعدی ادامه یافت.